تای‌دای؛ دنیای رنگی و زیبا

ترند رنگ‌های 2020

اگر به چرخه‌ی مد نگاهی بیندازیم برخی از ترندها، هر چند سال یک‌بار علاوه بر اینکه تکرار می‌شوند مورد استقبال نیز قرار می‌گیرند؛ یکی از این ترندها تکنیک TIE-DYE است. اگر تصور می‌کنید تای دای از دهه 1960 شکل گرفته است، مجددا باید بازنگری کنید.

با وجود اینکه تای دای در دوران شکوفایی هیپی‌ها در آمریکا به محبوبیت رسید، اما ریشه‌های این تکنیک به آسیای باستان برمی‌گردد. محبوبیت تای دای برای سال‌های متمادی، زیاد و کم می‌شود، اما در چرخه‌ی مد جایگاهش را به خوبی حفظ می‌کند.

 در این مطلب کمد سارک با ما همراه باشید تا با تاریخچه و چگونگی ترند تای‌دای بیشتر آشنا شوید.

تاریخچه تای‌دای

تای‌دای در خاور دور

اولین سوابق مکتوب تای‌دای، مربوط به چین و ژاپن است که این فرآیند رنگرزی به قرن 6 میلادی باز می‌گردد. از تای‌دای در سلسله تانگ چین و دوران نارا ژاپن بسیار استفاده می‌شد. مردم این مناطق از رنگ‌های طبیعی از قبیل  رنگ توت قرمز، برخی از برگ‌ها، ریشه و گل برای رنگ آمیزی لباس استفاده می‌کردند. این اقلام طبیعی جوشانده می‌شد و سپس پارچه‌ها در آب داغ و رنگ‌های مختلف خیس می‌خوردند تا رنگ جدیدی به خود بگیرند.

پارچه‌های کم عرض ابریشمی که برای ساخت کیمونو بسیار رواج داشت با تکنیک شیبوری در ژاپن رنگ آمیزی می‌شدند.

شیبوری (Shibori):

در ژاپن بیش از ۱۰۰۰ سال است که کار رنگرزی به شیوه‌ تای‌دای انجام می‌شود. معنای عبارت شیبوری ریشه در فعل ژاپنی shiboru به معنای پیچاندن، چلاندن یا فشردن دارد. این تکنیک شبیه به tie-dye است اما با این تفاوت که در تکنیک شیبوری بر استفاده از رنگ آبی تمرکز می‌شود که حاصل گیاه استوایی indigo (به عنوان منبع تولید رنگ آبی تیره) است.

در این تکنیک ابتدا پارچه را قبل از رنگرزی به شیوه‌های مختلفی آماده می‌کنند؛ از قبیل بستن با نخ یا کش‌های لاستیکی، گره زدن، دوختن و جمع کردن، تا و گیره زدن. از دیگر روش‌های آماده‌سازی پارچه قبل از فرو رفتن در خم رنگرزی این است که پارچه‌ی مَد نظر را به دور لوله‌هایی پیچانده و یا با تکه‌های چوبی پلیسه می‌کنند. این کار بر اساس نفوذ جزئی رنگ به داخل پارچه‌ی فشرده شده، باعث ایجاد طرح‌های ظریف و پیچیده در چین‌های پارچه می‌شود. آب نقش مهمی در این فرایند دارد زیرا نفوذ رنگ را کنترل می کند (پارچه اشباع شده، قادر به جذب رنگ بیشتر نخواهد بود).

نتیجه و خروجی هر روش از این مراحل آماده‌سازی، طرح متفاوت و غیر قابل تکرار است چون مراحل دستی انجام می‌شود

تای دای در هند

مردم هند نیز از اوایل قرن 6 نوعی از تای دای رنگی را می‌شناختند که به آن باندانی (Bandhani) می‌گویند. ریشه این کلمه از زبان سانسکریت می‌آید؛ به معنای گره زدن و بستن. البته شیوه اجرایی این تکنیک در ابتدا متفاوت بود؛ به این صورت که عصاره گیاهان مختلف، گل‌ها، برگ‌ها، پوست و … را به شکل مستقیم بر روی لباس‌ها می‌گذاشتند و طرح جدیدی را ارائه می‌دادند.

بعد از گذر زمان شیوه‌ی اجرایی تغییر کرد و برای رنگرزی کل پارچه از این روش استفاده می‌کردند. فرآیندBandhani  شامل بستن نخ و نوعی پلاستیک به دور پارچه است. این کار برای جلوگیری از نفوذ رنگ به محدوده‌ی مد نظر قبل از فرو بردن پارچه در رنگ می‌باشد. در این تکنیک رنگ‌های متنوعی وجود دارد و طبق سنت‌های هند هر رنگ معنا و مفهومی دارد. برای مثال، پوشیدن ساری باندانی هند، برای تازه عروس خوش‌یمن است.

تای دای در آمریکا هم‌زمان با هیپی

درست است که تای دای در دوران هیپی‌ها به شکل فراگیری محبوب شد، اما اگر تاریخ را به شکل درست ورق بزنیم، تای‌دای از سال 1920 تا الان بخشی از فرهنگ آمریکا است. شهرت تای‌دای به واسطه‌ی لباس راک استارهایی مثل جان سباستین (Johann Sebastian) و جنیس جاپلین (Janis Joplin)فراگیر شد و جوانان آمریکایی به سرعت دنباله رو این سبک شدند.

جان سباستین حتی برخی از لباس‌هایش را خودش به شیوه‌ی تای‌دای رنگ می‌کرد. این راک استارها در فستیوال موسیقی ووداستاک (Woodstock) 1969 و هم‌زمان با شروع جنبش هیپی‌ها در آمریکا، از سبک تای‌دای بسیار حمایت کردند. هیپی‌ها آرزو داشتند که از هنجارهای سخت‌گیرانه جامعه در دهه 1950 فرار کنند و سبک تای‌دای یک شیوه انتقال پیام عالی بود زیرا یک روحیه آزاد را نشان می‌داد.

در حالی‌که پیراهن‌های تای دای هر چند سال یک بار به سبک خود در عرصه‌ی ترندها باز می‌گردند، اما در دهه 1980 واقعاً به یک نقطه اوج رسیدند.

Dior

Maria Grazia Chiuri مدیر خلاق برند دیور، پارادوکس زیبایی را با Petites mains  خودش، در کالکشن بهار 2019 به تصویر کشید؛ تلفیق تای دای به سبک لباس‌های کوتور! Petites mains اصطلاحی فرانسوی است که به معنای واقعی کلمه به “دستان ظریف” اشاره می‌کند. این اصطلاح به آتلیه‌ها و صنعتگران انفرادی گفته می‌شود که لباس‌های اوت‌کوتور بزرگ را تهیه می‌کنند.

در این کالکشن، کانسپت تای‌دای از دهه 70 یا فرهنگ هیپی الهام گرفته نشده است، بلکه از اوایل رقص مدرن الهام گرفته شده است. چیوری به Vogue گفت: “در رقص، حرکات از موسیقی پیروی می کنند، اما دارای ریتم متضاد خاص خود نیز هستند. این منبع الهام باعث شد که به فکر یک کالیدوسکوپ باشم.”

در این مجموعه ابتدا به وسیله‌ی آبرنگ، بر روی کاغذ‌هایی که خط تا داشت، طرح‌هایی به شکل متقارن ایجاد می‌کردند. سپس این طرح‌ها را باهم ترکیب می‌کردن که حس سه بعدی ایجاد کند. تعدادی از پارچه‌ی لباس‌های این مجموعه دارای 12 لایه چاپ رنگارنگ و کالیدوسکوپی (kaleidoscopic ) است که با هم مخلوط شده است. در برخی دیگر از پارچه‌ها، گل‌های با دست رنگ آمیزی شده با تکنیک تای دای تلفیق شده‌اند.

Mel & moj

برند ایرانی مل اند موژ در لاین فشن اسپرت خودش، کالکشنی را ارائه داد که از همین تکنیک و ترند استفاده کرده است. محصولات این مجموعه‌ی میان فصل با ماهیت چند کاربردی هم برای ورزش و هم برای فعالیت روزانه قابل استفاده است که شامل آیتم‌هایی مثل لگ، تاپ، هودی و … می‌شود و قرار است تکنیک تای دای در کالکشن پاییز/زمستان مل اند موژ نیز ادامه پیدا کند.

لباس‌های تای دای در مجموعه  Magic Color، یونیسکس و بدون جنسیت هستند و به دو شیوه دستی و چاپی، ایجاد شده است. برند مل ان موژ اولین برند ایرانی است که به شکل تولید انبوه، محصولات تای دای به شکل دستی را با کیفیت بالایی روانه بازار کرده است. مدیر خلاقیت این برند، موژان حجارزاده با آموزش لازم برای شیوه اجرایی این ترند، موجب کارآفرینی تیم این مجموعه نیز شده است و ممکن است در آینده‌ حتی مخاطبان این کالکشن را درگیر پروسه تولید محصولات تای دای کند.

در بخش تکنیک تای دای دستیِ کالکشن Magic Color، متریال تیشرت‌ها از جنس پنبه هستند و با ایجاد موانعی مثل تا کردن، گره زدن و پیچاندن پارچه، از نفوذ رنگ به محدوده‌های مشخص شده جلوگیری و با توجه به دستی بودن آن، منجر به خلق طرحی منحصر به فرد و غیر قابل تکرار شده است.

 در بخش تای دای به شیوه‌ی چاپی، با توجه به مزایای الیاف فیلامنت پلی‌استر از جمله عدم ایجاد حساسیت‌های پوستی و همچنین قابل بازیافت بودن آن، تیشرت‌هایی از همین جنس انتخاب شدند. برای طراحی پارچه این تیشرت‌ها درابتدا حدود 100 طرح به شکل دستی با آبرنگ بر روی مقوا اجرا شده و منتخب‌های این پترن‌ها به وسیله‌ی چاپ سابلیمیشن بر روی تیشرت‌ها منتقل شده است.

fundye

Fundye یک برند ایرانی که تمام محصولاتش را با همین تکنیک رنگ‌ آمیزی و آماده‌سازی می‌کند. Fundye حدودا سه سال است که فعالیتش را با شعار تاثیر‌گذاری مثبت بر شادی جامعه، شروع کرده است. تیم تشکیل دهنده‌ی این برند دو نفره است و آن‌ها معتقد هستند ” کمدی که پر از لباس‌های رنگارنگ باشد، به سادگی موجب بالابردن انرژی و در نهایت افزایش میزان خوشحالی‌ انسان‌ها می‌شود.”

فان دای با هدف ترویج هنر تای دای در ایران و تشویق هنرمندان به تولید این سبک به صورت گسترده‌تر تشکیل شد. در همین راستا Fundye علاوه بر عرضه محصولاتی از قبیل پلیور، تیشرت، هودی، جوراب تای دای و …، اطلاعاتی را نیز برای آشنایی بیشتر مردم با این تکنیک ارائه می‌دهد تا موجب افزایش سطح تقاضا و رشد کسب و کارهای تولید تای دای شود. نا گفته نماند که تمام محصولات این برند از الیاف پنبه‌ای هستند و تمام پروسه به صورت دستی انجام می‌شود.