کفشهای سنتی ژاپن، تحت تاثیر زندگی روزمره آنان در دورههای مختلف تاریخ، شکل گرفته است. رایجترین کفشهای سنتی، ارتباط گستردهای با فرهنگ مردم ژاپن دارد. به طور کلی وجه تشابه بسیار زیادی میان ساختارهای ذهنی مردم کشورهای شرقی وجود دارد.
ریشه این شباهت را میتوان در بخشهای پوششی آنان دید. یکی از مهمترین بخش پوششی که با عملکرد زندگی مردم ارتباط مستقیم داشته، کفش است. ژاپن در استفاده از متریالهای متنوع کفش، در طول تاریخ از سایر کشورها پیشی گرفته است. کشور خودساختهای که تحت تاثیر شرایط و وقایع تحولات بسیاری را در پوشش خود تجربه کرده است.
یکی از مهمترین بخش تاثیرات، شرایط آب و هوایی و فعالیت روزمره در تغییرات پایپوش آنان است. در این مطلب همراه همیشگی مجله کمد سارک باشید تا با 6 مورد از رایجترین کفشهای سنتی ژاپن آشنا شوید.
روند سیر مطلب بدین گونه است که ابتدا با رایجترین انواع کفشهای سنتی ژاپن و عمکلرد آنان آشنا میشویم. پس از آن به ست کردن کفشهای سنتی ژاپنی با انواع لباس میپردازیم. به چه صورت در لباسهای مختلف میتوان آنها را پوشید و چه کاربردی دارند؟ بعد از بررسی تمامی این موارد به تاثیر کفشهای سنتی ژاپن در دنیای مد امروز میپردازیم. چه برندهای از این کفشهای سنتی در دنیای مد و فشن امروز الهام گرفتهاند؟
Geta
از معروفترین کفشهای سنتی ژاپن، گتا است.کفشهایی بر روی پایههای چوبی با ساختارهای متنوع. در واقع این کفشها نوعی صندل هستند با یک بند در بخش جلو، انگشت شصت پا را از سایر انگشتان جدا میکند. دلیل طراحی این سبک از کفشها بر 2 مورد است:
- امکان ایجاد جریان گردش هوا مابین انگشتان پا
- محافظت از بلندی لباسهای کیمونو در بخشهای سطحی زمین در هنگام تردد و جلوگیری از آلودگیهای روی زمین.
نگاهی به فشن ژاپن (قسمت اول: تاریخچه و آشنایی)
این صندلها گاهی اوقات با نوعی جوراب پوشیده میشوند که تابی نام دارد. جورابهایی که مخصوص پوشیدن صندلهای ژاپنی گتا هستند، با دوخت میانی در میان انگشت شصت با سایر انگشتان. دلیل این نوع درز دوخت، عدم فشار به انگشتان پا و ناخن است.
انواع گتا (Type of Geta)
صندلهای گتا با توجه به موقعیت و کاربرد انواع مختلفی دارند. تمامی مدلهای گتا بر روی پایههای چوبی سواراند، اما در فرم ساختاری پاشنههای چوبی با یکدیگر متفاوتاند.
صندلهای کلاسیک هیوری گتا یا ماسا گتا (Hiyori geta/Masa geta)
از تاثیر آب و هوا در انتخاب و نوع کفشها صحبت کرده بودیم. صندلهای کلاسیک هیوری گتا یا ماسا گتا درآب و هوای معتدل بسیار پرکاربردند. از این صندلهای ژاپنی معمولا در فعالیت روزمره استفاده میشد. کف صندلهای هیوری گتا یا ماسا گتا به صورت مستطیل با پایههای چوبی دندانهای عمودی، به صورت دو بخشی است. نکته مهم در این نوع از صندلها این است که پوشیدن جورابهای تابی با آنان مرسوم نیست.
صندلهای ایپون گتا یا تنگو گتا (Ippon geta / Tengu geta)
در این میان ازکفشهای رایج ژاپنی، یک سری صندلهایی وجود دارد که صرفا برای رقصهای آیینی و سنتی میپوشند. صندلهای ایپون گتا یا تنگو گتا، پرکاربرد در استفاده روزمره نیستند. چرا که فرم ساختاری آنان بدین صورت است که صرفا یک دندانه دارد.
صندلهای پوکوری گتا یا اوکوبو (Pokkuri geta/Okobo)
این مدل از سری صندلهای گتا در ظاهر، کفشهای نسبتا حجیم و سنگینی هستند. پاشنه و بخش زیره صندلهای پوکوری گتا یا اوکوبو از چوبهای قطعهای اما تو خالی ساخته شده است. داخل فضای خالی این نوع از گتاها یک زنگ کوچک قرار دادهاند که هنگام راه رفتن صدا میدهد. بدین جهت این صندل هم نیز برای استفاده روزمره مناسب نمیباشد.
زنان از این کفشها در مراسمهای رقص و جشنهای سنتی خود استفاده میکردند. این کفشها که به اوکوبو معروف بود، از سری صندلهای رقصندههاست. برعکس هیوری گتا و یا ماسا گتاها با جورابهای تابی پوشیده میشوند.
صندلهای تاکا-آشیدا گتا (Taka-ashida geta)
به همان صورت که هیوری گتاها در آب و هوای معتدل پرکاربردند، صندلهای تاکا-آشیداگتاها در شرایط بارانی و نامساعد. به لحاظ ظاهری و ساختاری بسیار شبیه به هیوری گتاها اما، تفاوت آن در باریک بودن دندانههاست. اما در دنیای امروز با وجود آسفالتها و گودالهای سنگ فرش، کاربرد کمی دارند.
Zori
اگر بخواهیم یک کفش مناسب برای پوشیدن با کیمونو انتخاب کنیم، قطعا کفش زوری است. انواع مختلف زوری را میتوان بسته به زمان، مکان و موقعیتِ گاهی رسمی پوشید. زوری برای مردان و زنان از تخته چوب پنبه یا پایههای یورتان با پوشش چرم واقعی یا مصنوعی ساخته میشود. علاوه بر چرم، قسمتهای پایه نیز میتوانند با بامبو، بوم، خیزران و یا مواد مصنوعی پوشانده شوند.
waraji
بدون شک واراجی سادهترین کفش در لیست رایجترین کفشهای ژاپن است. این صندلهای طناب کاهی، کفش اساسی روزمره ژاپن در گذشته بود. کاه برنج ماده سنتی واراجی است. اگرچه این صندل را میتوان از کنف یا پنبه نیز ساخت. منظور از واراجی این است که بخش کمی از جلوی انگشتان پا در این نوع صندل آویزان است.
در دوران فئودالی، ساموراییها و همچنین سربازانی به نام “آشیگارو” شناخته شده بودند که این نوع کفش را میپوشیدند. در حال حاضر، واراجی هنوز توسط راهبان بودایی پوشیده میشود.
Warazori
وارازوری از این جهت که از همان مواد نی ساخته شدهاند مشابه Waraji است. اما آنها پیش درآمد کفشهای زوری مدرناند.
jika-tabi
امروزه از بوتهای جیکا-تابی در مد و فشن ژاپن زیاد میبینیم. اما این کفش جدیدی نیست. این کفشها در سال 1900 میلادی وارد دنیای ژاپن شد و به شکل روزمره مورد استفاده قرار گرفت. ترکیبی از جورابهای تابی و صندلهای گتا. به همین دلیل به آنها چکمههای تابی میگویند. این کفشها برای کارگران و افرادی که نیاز به عملکرد روزانه با سرعت بالا داشتند بسیار مورد استفاده قرار میگرفت. کفشهای جیکا-تابی از سری کفشهایی است که در دنیای مدرن امروز جای پای خود را حفظ کرده است. دنیای مد و سینما هم در مراسمات و جشنواره، از استفاده این بوتها بینصیب نبوده است.
fumidawara
دربعضی از مناطق شمالی ژاپن بارش برف حتی تا 20 سانتیمتر هم میرسد. پس بهترین راهکار کفشهای fumidawara بودند. چراکه امکان کنارزدن برفها و هموار کردن مسیر بسیار سخت میبود. حجم پوشش لباس بسیار زیاد، و اگر کفشها سنگین میبودند امکان حرکت و تعادل بر روی برف سختتر میشد. Fumidawara بوتهای بسیار سبکی هستند که از نیهای برنج ساخته میشدند تا امکان حرکت راحت را فراهم کنند.
اما همین چکمههای ژاپنی تحت تاثیر شرایط مختلف تغییراتی در ساختارش ایجاد میشد. در یکی از مدلهای Fumidawara زیره کفش کمی بزرگتر و پهنتر است. چون مسیرهای تپهای، صاف و هموار نبوده و زمان طولانیتری برای طی کردن مسیر نیاز بود. پس زیره این کفشها را کمی بزرگتر و محکمتر از حالت قبل ساختند. شرایط محیطی در رفع نیاز انسان با شرایط جدید، منجر به تغییر ساختارهای جدید در کفشهای سنتی شده بود.
تشابه کفشهای Fumidawara در کشورهای دیگر
در کشور سوئد همانند ژاپن در فصل زمستان کفشهایی مشابه با چنین ساختاری وجود دارد که halmsko نام دارد. این کفشها با نی بافته میشوند. ریشه قوی، دسترسی راحت و ارزان بودن، برای استفاده هر چه بیشتر این مصالح در پوشش کافی بود.
ست کردن کفشهای سنتی ژاپنی با انوع لباس
همانطور که میدانیم کفشهای سنتی با هر لباسی پوشیده نمیشوند. چرا که با توجه به نوع ساختاری که دارند این امکان با هر کدام از کفشها فراهم نیست. به عنوان مثال امکان پوشیدن جیکا-تابیها با کیمونو وجود ندارد. چرا که سمت و سوی مدرنیته را در پیش گرفته و با یک ساختار بسته و سنتی هماهنگ نیست.
معمولا کفشهای زوری با لباس کیمونو سازگاری بیشتری در ست کردن دارد. کفشهای گتا در درجه اول با یوکاتا، اما گاهی اوقات با لباس غربی در ماههای تابستان نیز استفاده میشود. از آنجا که گتا معمولاً فقط با یوکاتا یا سایر لباسهای غیررسمی ژاپنی یا لباس غربی پوشیده میشود، نیازی به پوشیدن جوراب نیست. کفشهای اکوبو برای دختران جوان معمولاً قرمز رنگ است و با یوکاتا پوشیده نمیشود. اوكوبو را معمولاً با جوراب تابي ميپوشند.
انواع لباس و پارچههای ژاپنی (قسمت دوم)
نکته دیگری که در ست کردن این کفشهای سنتی باید به آن توجه کنیم، تشخیص نوع جنسیت این کفشهاست. در تمامی انواع کفشهای گتا، آنهایی که ساختار گردتر و بیضی شکل دارند برای پوشش خانمها مناسباند. اما آن دسته از گتاها که مستطیلی شکل و ساختار چهار گوشهتر دارند، برای آقایان مناسبترند.
تاثیر کفشهای سنتی ژاپن در دنیای مد امروز
دنیای مد امروز تحت تاثیر جریانهای مختلف تغییرات زیادی را تجربه کرده است. اگر چه با صنعتی شدن ژاپن این کفشهای سنتی کارکرد ویژه خود را از دست داده. اما محبوبیت آن در میان مردم ژاپن همچنان پابرجاست.
در بعضی از شهرهای ژاپن و روستاهای سنتی همچنان مردم از این کفشها در فعالیت روزمره خود استفاده میکنند و میپوشند. بعضی از این صندلها با استفاده از متریال جدید به روز شدند و در فصول تابستان استفاده میشوند. در نتیجه جای پای خود را میان سنت و مدرنیته حفظ کردهاند. از میان تمامی موارد، کفشی که هم در گذشته و در حال مورد توجه واقع بوده، جیکا-تابی بوده است. کفشهایی با قالب سنتی اما با ساختار مدرن.
الهام از کفشهای سنتی jika-tabi در برند Martin Margiela
Martin Margiela، این طراح بلژیکی جزو جسورترین طراحانی بود که از کفشهای سنتی jika-tabi در طراحی کفشهای مجموعه خود استفاده کرد. او در کفشهای tabi shoes نوعی بیان ساختارشکنانه در تلفیق بین کفشهای سنتی و مدرن ایجاد کرده است. او معتقد است اگر طغیان نکنید، به جایی نخواهید رفت. این چکمههای پاشنه بلند اوج احساسات آوانگارد هستند، که بیانگر نوعی سرکشی به مفهوم لباس شیک و کلاسیک است.
جمع بندی
کشورهای شرقی در پوشش خود تحت تاثیر فرهنگ و عقاید خود هستند. ژاپن هم یک کشور با فرهنگ غنی و متاثر از عقاید سنتی در بخش پوشش خود، بخصوص کفش. کفشهای مختلفی در طول تاریخ با توجه به نوع عملکرد، فعالیت روزمره و شرایط آب و هوایی ساخته شدند. اما از میان آنها 6 مورد به عنوان رایجترین و متداولترین کفشهای سنتی در میان مردم ژاپن شناختهترند.
از متنوعترین نوع کفشهای سنتی، گتاها هستند که با توجه به موقعیتهای مختلف ساختارهای متفاوتی دارند. رایجترین نوع کفشهای سنتی ژاپنی که با کیمونو پوشیده میشود، زوری است. اما از بین تمامی موارد، یک کفش است که در صنعت مد و فشن امروز باقی مانده است. کفشهای جیکا تابی یکی از 6 مورد رایجترین کفشهای سنتی ژاپنی است که با استایلهای امروزی، بسیار سازگارپذیر است.
