هندی‌ها چه می‌پوشند؟

هند در آسیا تمدنی است که به تنوع معروف است. از ادویه و غذاهای جورواجور گرفته تا ادبیات، فرهنگ، تاریخ و چیزهای دیگر. ولی مانند همه‌ی کشورها و تمدن‌های دنیا که شناسه‌ای خاص دارند، این پوشاک و لباس تمدن هندی است که باعث خاص بودن آن شده و به گونه‌ای مانند یک شناسنامه عمل می‌کند.

هرجایی از دنیا بروید و لباس هندی بر تن داشته باشید، تمام افراد متوجه می‌شوند که شما پوشاکتان هندی است. دلیل این خاص بودن چیست؟ چرا لباس‌های هندی توجه بسیار زیادی را به خود جلب می‌کنند؟ دلیلش آن است که لباس‌های هندی، چه زنانه و چه مردانه، دارای کاراکتر هستند و با روش‌های خلاقانه طراحی و تولید می‌شوند.
جدا از آن، پوشاک هندی به تنوع رنگ، زیبایی، دقت به جزئیات و ظرافت هم شهرت دارد. اما هندی‌ها دقیقا چه چیزهایی می‌پوشند؟ نام لبا‌س‌هایشان چیست؟ چه پارچه‌هایی استفاده می‌کنند؟ در این مطلب، به جواب همه‌ی این سوالات خواهیم رسید.

تنوع بی پایان لباس‌های هندی

قبل از هر چیزی، باید بدانیم که پوشاک هندی به چند چیز وابسته است. کشور هند، سرزمینی است که به تنوع فرهنگی، جغرافیایی، دینی و نژادی معروف است. این قضیه تاثیر زیادی بر پوشاک این کشور گذاشته است. مناطق مختلف این کشور، پوشاک متفاوتی دارد و هرکدام از آن‌ها بسیار خاص هستند.

تفاوت این لباس‌ها در چند چیز است: سبک پوشیدن لباس‌ها، طرح‌های گلدوزی، روش‌های دوخت لباس، نوع پارچه، روش‌های بافت پارچه و رنگرزی آن، تاثیرات مذهب و فرهنگ بومی بر پوشاک و… ولی می‌توان گفت که کلیت پوشاک هندی تقریبا یک چیز است و تنها تفاوتی که وجود دارد، جزئیات این لباس‌ها است.

هندی‌ها همچنین از معدود تمدن‌هایی هستند که برای هر رسم و رسومی، یک لباس خاص دارند. مراسم عروسی، عزا، میهمانی‌های رسمی، مراسم مذهبی و رقص‌های متفاوت. هر کدام از این مراسم، لباس‌های خاص خود را دارند. این نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد هندی‌‎ها به پوشاک و زیبایی و جایگاه آن است که در فرهنگ هندی هم بسیار مهم است.

پوشاک زنانه هندی

در میان تمام لباس‌های هندی، این لبا‌س‌های زنانه هستند که بیشتر به چشم می‌آیند. زنان هندی لباس‌هایی می‌پوشند که رنگ‌های شادتر، طرح‌های پیچیده‌تر و ظرافت بیشتری نسبت به پوشاک مردانه دارند. جدا از آن، تنوع لباس‌های زنانه هندی کمی بیشتر است. در ادامه به تعدادی از لباس‌های رایج زنانه در هند می‌‌پردازیم.

ساری(Saree):

ساری سنتی‌ترین و رایج‌ترین لباس زنانه هندی است و به گونه‌ای لباس رسمی و نمادین هند محسوب می‌شود. این لباس بر تن اکثر زنان هندی دیده می‌شود. از شهروندان معمولی گرفته تا دیپلمات‌ها و سفیران. چه فقیر چه ثروتمند، ساری لباسی است که زنان هندی همیشه بر تن دارند.

ساری مدرن از سه تکه تشکیل شده. یک دامن زیرین، یک بلوز نیم تنه و یک پارچه‌ به طول 5 تا 9 متر. قدمت ساری به بیش از 2800 سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد و یکی از قدیمی‌ترین لباس‌های هندی است. البته به مرور زمان، تغییرات به خصوصی در ساری ایجاد شد.

ساری در سرتاسر هندوستان استفاده می‌شود ولی بیشتر در مناطق جنوبی این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین ساری لباسی است که فاصله طبقاتی نمی‌شناسد و زنان هندی از طبقات متفاوت، از آن استفاده می‌کنند. تنها تفاوتی که دیده می‌شود این است که زنان ثروتمند، ساری‌هایی می‌پوشند. که آنها پارچه‌های مرغوب‌تر، طرح‌های ظریف‌تر و در کل کیفیت بهتری دارند.
مانند کیمونوی ژاپنی، ساری هم لباسی است که انواع مختلف و روش‌های مختلفی برای پوشیدن دارد. مثلا 80 روش متفاوت برای پیچیدن پارچه‌ی بلند یا همان اوتاریا وجود دارد که هر کدام نام خاص خود را دارند (مانند نیوی ساری، بِنگالی و…). البته این روش‌ها هرکدام به استان‌ها، شهر‌ها و فرهنگ‌های مختلف در هند ربط دارند و می‌توان گفت که هر شهری در هند، ساری خاص خود را دارد.
ساری همچنین در پاکستان هم پوشیده می‌شود و تفاوت‌های اندکی با همتای هندی خود دارد.

شالوار کامیز (پیراهن تٌنبان):

این لباس‌ که از یک شلوار و یک پیراهن بلند تشکیل شده، یکی دیگر از لباس‌های رایج و مشهور در هند و خاورمیانه است. به غیر از هند، پاکستان، افغانستان، بخش‌هایی از ایران و حتی برخی از کشورهای اروپای شرقی مانند چِچِن هم شلوار کامیز یا همان پیراهن تنبان را بر تن دارند.

این لباس، هم توسط زنان و هم مردان پوشیده می‌شود با این تفاوت که نمونه زنانه آن، رنگی‌تراند. طرح‌ها و گلدوزی‌های بیشتر و آستین‌های کوتاه‌تری دارن. البته پیراهن تنبان پاکستانی زنانه هم آستین بلند است. این لباس بیشتر در مناطق شمالی هندوستان پوشیده ‌می‌شود.

شلوار این لباس به گونه‌ای است که پاچه‌ی آن تنگ و یا کِشی و قسمت میانی آن گشاد و آزاد است. پیراهن این لباس‌ هم مانند پیراهن‌های عادیست با این تفاوت که قد پیراهن بلند و چاک دار است و گاهی تا زانوی فرد پایین می‌آید. اما نام این لباس به چه معناست؟ شلوار کامیز (Shalwar Kameez) از دو کلمه تشکیل شده: شلوار که از زبان فارسی گرفته شده و کامیز که نسخه هندی/ اردوی واژه عربی قَمیص است.

قدمت این لباس هم به قرن 13ام میلادی برمی‌گردد. زمانی که اسلام وارد منطقه هند و پاکستان شد و اِلمان‌های عربی به طور آشکار در این لباس دیده می‌شود. مثلا شباهت آن به دِشداشه و وجود شلوار گشاد مشخصا از شناسه‌های پوشاک عربی و  ایرانی/ خاورمیانه‌ای هستند که در پیراهن تنبان یا شلوار قمیص دیده می‌شود.
شلوار کامیز در هند و پاکستان به روش‌های متفاوت پوشیده می‌شوند. در هند پیراهن این لباس برای زنان آستین کوتاه است و شال معمولا بر روی شانه قرار می‌گیرد. ولی در پاکستان پیراهن این لباس آستین بلند است و شال بر روی سر قرار می‌گیرد و در کل، کمی پوشیده‌تر از شلوار کامیز هندی است.

لِهِنگا:

به زبان ساده، این لباس اصولا یک دامن بلند است که زنان در مناطق میانی و شمالی هند می‌پوشند. لِهِنگا لباسی است که با پیراهن‌ها و بلوزهای مختلف پوشیده می‌شود و خود دامن با انواع گلدوزی‌ها و دیگر تزیینات آراسته می‌گردد. مانند هر لباسی در هند، لهنگا چندین نوع دارد؛ مانند لهنگای A-line یا Flared که دو نوع کاملا متفاوت ولی هر دو هنوز لهنگا محسوب می‌شوند.

یک نکته مهم درباره این لباس این است که لهنگا آیتمی بسیار مهم برای عروسی‌ها و مراسم جشن است؛ بنابراین طراحان، لهنگا را همیشه با میزان زیادی از گلدوزی و جواهر دوزی تزیین می‌کنند.

همانطور که گفته شد، لهنگا تنها یک دامن است که با لباس‌های دیگر پوشیده شده و آیتمی بسیار مهم در پوشاک زنانه هندی محسوب می‌شود. این چند مورد، تعدادی از لباس‌هایی هستند که با لهنگا ست می‌شوند.

لهنگا چٌلی:

این لباس یکی از محبوب‌ترین ترکیبات برای مراسم رسمی، میهمانی‌ها و فستیوال‌ها است و در کل زنانی که می‌خواهند زیبا و شیک باشند این لباس را بر تن می‌کنند. لهنگا چلی دو بخش اصلی دارد که یکی از آن‌ها لهنگا یا همان دامن است و دیگری چٌلی که یک نیم تنه است که تنها قسمت سینه را پوشش می‌دهد.
در کنار چلی، یک شال نازک ابریشمی و شفاف هم استفاده می‌شود که بر روی یک شانه قرار می‌گیرد. همچنین این لباس در رنگ بندی‌های مختلف و با انواع گلدوزی‌ها در سرتاسر هند پوشیده می‌شود و بسیار مشهور است.

لانگا وٌنی:

این لباس مخصوص که در جنوب هند و پاکستان محبوب است، برای دخترانی طراحی شده که بین سن بلوغ و ازدواج قرار دارند. لانگا ونی یک لباس کامل است که لهنگا همیشه به همراه آن پوشیده نمی‌شود. در هند جنوبی مراسمی برای دختران جوان برگزار می‌شود که بلوغ آن‌‎ها و تبدیل شدنشان به زنان بالغ را جشن می‌گیرند و لانگا وٌنی لباسی است که دختران برای این مراسم می‌پوشند.

آنار کالی شراره:

در هند، زنانی که قصد حضور در مراسم و اماکن رسمی دارند، انواع پیراهن تنبان یا شلوار کامیز بر تن می‌کنند. یکی از مشهورترین مدل‌های شلوار کامیز، آنارکالی شراره است. شراره، لباسی است که شباهت زیادی به شلوار کامیز دارد: یک پیراهن بلند به همراه یک شلوار.

ولی تفاوت آن با نمونه‌ی ساده‌ی شلوار کامیز این است که شلوار لباس شراره پاچه گشاد است و خود پاچه‌ها چین دار و پف دار هستند. پیراهن این لباس هم فرق خاصی با شلوار کامیز نمی‌کند. بزرگترین تفاوت شراره با شلوار کامیز، “هندی‌تر” بودن این لباس است. رنگ‌ها و طرح‌های زیباتر، ظرافت بیشتر، گلدوزی و تزیینات فراوان و…
آنارکالی هم یک Dress است. قسمت پایینی آن چین دار و بالاتنه‌ی آن گاهی آستین بلند است و گاهی آستین کوتاه. آنارکالی لباس نسبتا ساده‌ایست و برخی اوقات به همراه یک شال سیلک پوشیده می‌شود؛ ولی با این حال این لباس با پارچه‌های مرغوب و خوش‌رنگ و انواع گلدوزی‌ها تولید می‌گردد.

پرچین بودن آنارکالی شراره هنگام حرکت زیبایی خاصی به زنان می‌دهد و به بیانی، بر تن زنان می‌رقصد.
هرکدام از این دو لباس‌، دو آیتم مجزا و بخصوص هستند ولی ترکیب این دو، لباسی زیبا و شیک به نام آنارکالی شراره را به وجود می‌آورند که در میان زنان هندی بسیار محبوب است. قسمت بالاتنه‌ی این لباس، آنارکالی و قسمت پایین تنه، شلوار شراره است.

در ترکیب کردن لباس‌های هندی، محدودیتی وجود ندارد

نکته‌ی بسیار مهمی که در فشن هند وجود دارد، این است که هیچ محدودیتی در آن وجود ندارد. زنان هندی همیشه درحال ترکیب آیتم‌های متفاوت با همدیگر هستند و همیشه لباس‌های جدیدی خلق می‌کنند.  مثلا لباس آنارکالی شراره که ترکیبی از دو لباس شراره و آنارکالی است.

این امر ترکیب کردن به صورت روزانه صورت می‌گیرد. یکی از ویژگی‌های لباس‌های هندی، هماهنگی و همخوانی همه‌ی لباس‌ها با همدیگر است که ترکیب آن‌ها را بسیار راحت می‌کند.

پوشاک مردانه در هند

پوشاک مردانه در هند در راحتی و سادگی خلاصه می‌شود ولی با این‌حال چند لباس در فشن مردانه هندی وجود دارند که از لحاظ زیبایی و ظرافت با لباس‌های زنانه برابری می‌کنند.

دهوتی:

این لباس که به عنوان لباس ملی هند شناخته می‌شود، یک لباس راحت و ساده است که از تفریبا دو متر کتان تشکیل شده و تقریبا یک دامن محسوب می‌شود. دهوتی تنها لباسی برای پایین تنه است و مردان هر چیزی که می‌خواهند را می‌توانند با این لباس ترکیب کنند. ماهاتما گاندی، از جمله مردانی بود که همیشه دهوتی بر تن داشت.

آچکان/ شِروانی:

آچکان یک کت و شلوار مردانه و سنتی هندی است از یک کت بلند با یقه ماندارین (یقه آخوندی) و یک شلوار چوریدار تشکیل شده. چوریدار یک شلوار سنتی هندی است که در ناحیه کمر و ران گشاد و در ناحیه ساق تا مچ پا تنگ است. این لباس معمولا توسط دامادها در مراسم عروسی پوشیده می‌شود و رنگ‌های سفید، کرم و طلایی این لباس مرسوم اند.
به غیر از دامادها، مردان شیک پوش هندی اکثرا به سراغ آچکان و شروانی می‌روند چون این لباس در عین سادگی، بسیار شیک است. آچکان گاهی اوقات هم با انواع گلدوزی، جواهر دوزی و زَر دوزی تزیین می‌‎شود. یک شال به نام دوپاتا هم با آچکان ست می‌شود تا شیک‌تر به نظر برسد.

اکسسوری‌ها و جواهرات هندی

در فشن هندی، لباس‌ها به تنهایی کافی نیستند و برای تکمیل یک ست، زنان به جواهرات نیاز دارند. هندی‌ها از دوران باستان تا به امروز سلیقه‌ی فوق‌العاده‌ای در جواهرات دارند و آیتم‌های بسیار زیبایی خلق کرده‌اند که با انواع سنگ‌های قیمتی و طلا ساخته شده است.

مانگ تیکا:

این جواهر بر روی فرق سر زنان به کمک چسب مخصوصی فیکس می‌شود و آویز آن بر روی پیشانی قرار می‌گیرد. مانگ تیکا از طلا، نقره و انواع سنگ‌های قیمتی تشکیل می‌شود و از جواهرات اصلی برای عروس‌ها می‌باشد.

ناث:

این همان حلقه‌ی بینی هندی است که بسیار مشهور است. در منطقه پونجاب، ناث شاکپوری برای عروس‌ها استفاده می‌شود که از یک حلقه‌ی بزرگ برای سوراخ بینی چپ و یک زنجیر طلا که به موی عروس وصل می‌شود، تشکیل شده است. همچنین ناث در سرتاسر هند با انواع سنگ‌های قیمتی تزیین می‌شود که جنس آن معمولا از طلا است.

در هر منطقه از هند هم ناث شکل متفاوتی دارد ولی مشهورترین آن‌ها، نمونه ساده و پونجابی آن است.

باجوبند و وانکی:

باجو بند در اصل همان بازو بند به هندی است و وانکی هم یک مدل از این بازو بندهاست. باجو بند هندی معمولا یک قطعه سنگین از طلا است که بر قسمت بالایی آرنج قرار می‌گیرد و با سنگ‌های قیمتی و الگو‌های زیبا تزیین می‌شود.

سرپوش‌های هندی

در هند و در کل تمدن هند که شامل پاکستان هم می‌شود، پوشش سر بخشی بسیار مهم محسوب می‌شود و با اینکه کلیت سرپوش‌ها در چند نوع خلاصه می‌شود، طرح‌ها و تنوع کلی این چند آیتم بسیار بالا است و به وفور توسط مردم هندی و پاکستانی مورد استفاده  قرار می‌گیرد. سرپوش مردان در هند توربان نام دارد و زنان هم شال کشمیر برای پوشاندن سر خود استفاده می‌کنند.

دَستار:

این توربان که توسط پیروان مکتب سیک پوشیده می‌شود شباهت بسیار زیادی به عمامه دارد و معنی آن به فارسی یعنی “دستان خدا”. هدف از طراحی این توربان، نشان دادن روحانیت و پاکی روح افراد است. همچنین دستار از موهای سیک‌ها مراقبت می‌کند چون در مکتب سیک ایسم، مردان باید موها و ریش‌های خود را بلند نگه دارند و از آن‌ها مراقبت می‌نماید.

فِتا:

این توربان هم شباهت زیادی به دستار و توربان‌های عادی دارد؛ با این تفاوت که فِتا یک نیم دایره‌ی پارچه‌ای تزیین شده در قسمت بالایی‌اش دارد که این سرپوش را به چشم بیا و زیبا می‌کند. فتا در مراسم عروسی و جشن پوشیده و گاهی اوقات هم در شرایط عادی استفاده می‌شود.

نکته‌ای مهم درباره توربان‌ها این است که این سرپوش یک غالب کلی برای پوشاندن سر مردان است که از شاهان گرفته تا گدایان از آن استفاده می‌کنند. اشراف زاده‌های هندی، توربان‌های ابریشمی و زربافت بر سر می‌گذاشتند و شاهان هندی در دوران باستان از این توربان‌های مزین جواهرات و گلدوزی زیبا به عنوان تاج استفاده می‌کردند.

شال کشمیر:

این شال زنانه که یکی از محبوب‌ترین سرپوش‌های زنانه در کل دنیاست، در هند و پاکستان به صورت روزانه استفاده می‌شود. شال کشمیر تا زمانی اصلی‌ترین آیتم صادراتی در هند بود و افرادی مانند ملکه ویکتوریا از امپراطوری بریتانیا و ملکه ژوزفین از فرانسه، از علاقه‌مندان به شال کشمیر بودند و به مشهور شدن آن کمک زیادی کردند.

این شال از پشمینه و یا شاهتوش تولید می‌شود و به طرح‌ بٌته مزین هستند که ریشه اصلی آن از ایران می‌آید. امروزه، شال کشمیر آیتمی ارزشمند و گرانقیمت است که هدیه‌ای عالی برای ملاقات‌های رسمی محسوب می‌گردد.

نتیجه‌گیری

در نتیجه، باید گفت که فشن هندی پدیده‌ای است که با تاریخ این کشور پیوند بسیار محکمی دارد و نماینده بسیار قادری برای مردم این کشور است. جالب‌ترین نکته درباره این پدیده، افت نکردن آن در طول تاریخ است. در بسیاری از کشورها، افت پوشش سنتی به راحتی دیده می‌شود و هرکدام دلایل خاص خود را دارند.

از راحت نبودن لباس‌ها ، گران بودن و سخت بودن تولیدشان گرفته تا دلایل فرهنگی و کاربردی. اگر به هندوستان سفر کنید، می‌بینید که مردان و زنان زیادی در خیابان‌های شهرها و روستاها، لباس‌های سنتی برتن دارند و تمایلی به پوشیدن لباس‌های غربی در این مردم نمی‌بینید.

لباس‌های هندی، چه زنانه چه مردانه، علاوه بر راحت بودن بسیار زیبا و با فرهنگ غنی هندی هماهنگ هستند. حتی لباس‌های غربی هم چهره‌ای هندی به خود گرفته‌اند و می‌توان نتیجه گرفت که هندی‌ها را نمی‌توانید از فرهنگ، تاریخ و لباس‌شان جدا کنید.

امروزه بازار لباس‌های هندی در سرتاسر دنیا گرم است و این لباس‌ها را با انواع قیمت‌ها پیدا می‌کنید. مثلا یک لباس عروس بسیار زیبای هندی را می‌توانید با قیمت 15 میلیون تومان خریداری کنید و اگر تمایل داشته باشید، آیتم‌های گران‌تر و ارزشمندتر هم موجود هستند.

علاوه بر آن، نفوذ استایل هندی از قرن 18 میلادی تا به امروز، چیزی است که برای صنعت مد غربی بسیار ارزشمند و حاصل آن، لباس‌های لوکس و زیبایی هستند که با فشن غربی و هندی ترکیب شده‌اند.