شب یلدا یا شب چله که هر سال در آخرین روز پاییز برگزار میشود؛ یکی از مراسم‌‌های سنتی در فرهنگ ایرانیان است. امسال نیز در تاریخ پنج شنبه 30 آذر ماه 1402 منتظر یلدا هستیم و با سپری کردن بلندترین شب سال در کنار عزیزانمان به پیشواز زمستان می‌رویم. در این شب معمولا خانواده و اقوام گرد هم می‌آیند و طولانی‌ترین شب سال را با صرف خوراکی‌های ویژه‌ی یلدا و حافظخوانی و شب‌نشینی جشن می‌گیرند؛ اما شب یلدا برای تازه عروس‌ها و حتی کسانی که در دوران عقد یا نامزدی هستند، حال و هوای دیگری دارد.
سنت یلدایی بردن برای عروس
امروز قصد داریم درباره‌ی آداب و رسوم برگزاری شب یلدا برای عروس خانم‌ها و هم‌چنین هدایا و پیشکشی‌های مرسوم این شب که به اصطلاح به آن یلدایی عروس گفته میشود، صحبت کنیم. پس در این مقاله از کمد سارک با ما همراه باشید.
هدیه بردن برای عروس در شب یلدا یا به اصلاح “یلدایی” یکی از سنت‌هایی است که از دیرباز در فرهنگ ایرانی وجود داشته است. خرید کادو برای عروس در شب یلدا راهی برای ابراز علاقه‌ی خانواده‌ی داماد به نوعروس به حساب می‌آمده و دورهمی شب یلدا، بهانه‌ای برای شناخت بیشتر هر دو خانواده نسبت به یک‌دیگر بوده است.
در گذشته، در اولین یلدای عروس و داماد، خانواده‌ی داماد هدایای تزئین شده را داخل سینی‌های بزرگی که طبق نام دارند، قرار می‌دادند و با گذاشتن طبق‌ها روی سرشان، راهی منزل پدر عروس می‌شدند. خانواده‌ی عروس هم با انجام رسومات شب چله از جمله آماده کردن خوراکی‌های مخصوص این شب از آن‌ها پذیرایی می‌کردند. امروزه نیز این مراسم البته با کمی تفاوت اجرا میشود.
لازم به ذکر است از گذشته تا به حال، چگونگی اجرای این مراسم و نوع هدایا، تا حد زیادی به شهر محل سکونت و فرهنگ خانوادگی افراد بستگی داشته است؛ برای مثال در گذشته، خوراکی‌هایی که در این شب مصرف می‌شد، ارتباط مستقیمی با جغرافیای محلی که آیین شب یلدا در آن برگزار می‌شد، داشت و هر شهر و منطقه بنا بر میوه‌هایی که در آن فصل و در آن منطقه موجود بود، این آیین را برگزار می‌کرد.
برخی از عروس و دامادها این مراسم ویژه را در اولین شب یلدا پس از مراسم ازدواج برگزار می‌کنند و برخی دیگر در زمان نامزدی یا دوران عقد یلدای عروس را جشن می‌گیرند. این موضوع بیشتر به انتخاب عروس و داماد و وابسته به رسوم خانوادگی هر دو طرف انجام میشود.
هدایای شب یلدا برای عروس
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، هدایایی که در این شب انتخاب می‌شوند تا حد زیادی بستگی به رسومات شهر محل سکونت، فرهنگ خانوادگی و همین‌طور وضعیت اقتصادی خانواده‌ها دارد.
در گذشته هدایای یلدای عروس شامل طبق‌هایی پر از میوه‌های فصل، آجیل، شیرینی‌جات و تنقلات بود که به سلیقه‌ی خانواده‌ی داماد تزئین شده و به خانه‌ی عروس برده می‌شدند؛ هم‌چنین ممکن بود چند طاقه پارچه یا زیورآلات طلا برای عروس آورده شود.
امروزه بیشتر خانواده‌ها (به ویژه در شهرهای بزرگ) به جای استفاده از طبق، هدایا را در سبدهای حصیری، جعبه کادویی یا سینی‌های کار شده قرار می‌دهند و برای زیبایی بیشتر آن‌ها، از تزئیناتی مانند روبان استفاده می‌کنند. البته به یاد داشته باشید که مهم‌ترین نکته در تزئین یلدایی، استفاده از دو رنگ اصلی شب یلدا یعنی قرمز و سبز است.
لیست هدایای مرسوم یلدایی برای عروس
میوه های تزئین شده
خرمالو، هندوانه، انار، ازگیل، کدو حلوایی و لبو از جمله میوه‌هایی هستند که در یلدایی عروس دیده می‌شوند. چیدمان و تزئین میوه‌ها بسته به سلیقه‌ی خانواده‌ی داماد، می‌تواند متفاوت باشد. برخی با استفاده از تکنیک‌های میوه‌آرایی، هندوانه را به شکل سبد، گل و… در می‌آورند و برخی دیگر به یک چیدمان ساده بسنده می‌کنند؛ اما اگر شما به دنبال تزئینات خاص‌تری هستید که خودتان نمی‌توانید آن‌ها را اجرا کنید، پیشنهاد می‌کنیم سبد میوه‌ی تزئین شده را به صورت آماده خریداری کنید یا حتی سفارش دهید.
آجیل و تنقلات
یکی دیگر از خوراکی‌های مرسوم شب چله آجیل است که خانواده‌ی داماد در پیشکش‌های خود برای خانواده‌ی عروس می‌برند. هم‌چنین در کنار آجیل می‌توان تنقلات دیگری چون میوه خشک هم اضافه کرد و البته فراموش نکنید که ظرف آجیل و تنقلات را هم تزئین کنید.
کله قند تزئین شده
کله قند یکی دیگر از آیتم‌های یلدایی است که به انتخاب خانواده‌ی داماد می‌تواند جزو هدایا باشد یا نباشد. معمولا این کله قند را با روبان‌های قرمز تزئین می‌کنند تا جلوه‌ی زیبا‌تری پیدا کند.
انواع شیرینی‌جات
تقریبا در تمام جشن‌های ایرانی، شیرینی‌جات به عنوان نمادی از شیرین‌کام شدن و خوشبختی حضور دارند. پس یلدایی عروس بدون شیرینی‌جات کامل نمی‌شود! این شیرینی می‌تواند شامل انواع نقل، نبات، پشمک‌های تزئین‌شده، شیرینی‌های خانگی و محلی، شکلات و کیک و کوکی‌هایی با تزئینات یلدا باشد. امروزه بسیاری از شیرینی‌فروشی‌ها، کیک و کوکی‌های ویژه‌ای برای شب یلدا تولید می‌کنند که به شکل هندوانه یا انار تزئین شده‌اند یا شعرهایی از حافظ روی آن‌ها نوشته شده و برای یلدایی عروس نیز مناسب هستند.
دیوان حافظ
یکی دیگر از هدایای رایج در شب چله برای عروس، دیوان حافظ است. همان‌طور که می‌دانیم یکی از رسومات شب یلدا، فال حافظ و حافظخوانی است و به همین دلیل دیوان حافظ نیز به عنوان یکی از هدایای یلدا در نظر گرفته میشود.
گل نرگس
گل یکی از عناصر زینت‌بخش یلدایی عروس است. به طور معمول در شب یلدا از گل نرگس استفاده میشود؛ اما می‌توان با توجه به سلیقه‌ی عروس خانم از گل مورد علاقه‌ی او استفاده کرد تا رضایتش بیشتر جلب شود. استفاده از گل در یلدایی می‌تواند به شکل یک دسته‌گل زیبا یا به شکل گل‌آرایی بین میوه‌ها و تنقلات باشد.
پارچه یا پوشاک زمستانی
با توجه به آغاز زمستان پس از شب چله، پارچه یا پوشاک زمستانی مانند پالتو، بلوز بافت یا کفش هم می‌تواند یکی دیگر از هدایای داماد به عروس در شب یلدا باشد.
طلا یا وجه نقدی
برخی از خانواده‌ها علاوه بر موارد ذکر شده هدیه‌ی اصلی عروس را طلا در نظر می‌گیرند. امروزه زیورآلات بسیاری از طلا و به مناسبت شب چله در طرح‌هایی مانند انار یا یک بیت شعر از حافظ ساخته می‌شوند؛ این زیورآلات برای هدیه‌ی یلدا بسیار مناسب و پسندیده هستند.
در برخی موارد نیز که خانواده‌ی داماد از سلیقه‌ی عروس خانم بی‌اطلاع هستند، وجه نقد را به عنوان هدیه در نظر می‌گیرند.
لازم به ذکر است که یلدایی عروس بهانه‌ای برای ساختن شبی شاد و خاطره‌انگیز است و با هدف استحکام روابط زوجین و خانواده‌ها صورت می‌گیرد؛ پس بهتر است که در این شب از تجمل‌گرایی و چشم و هم چشمی پرهیز شود و هر خانواده با توجه به وضعیت اقتصادی خود تدارکات لازم را ببیند.
تزئین شب یلدا برای عروس
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد هدایای یلدایی عروس باید تزئینات ویژه‌ای نیز داشته باشند. این تزئینات که به زیباتر شدن این مراسم کمک می‌کنند و معمولا در تم رنگی سبز و قرمز هستند به شکل میوه‌آرایی و گل‌آرایی اجرا می‌شوند. در بعضی از موارد نیز از آیتم‌های تزئینی دیگری مانند ربان، میوه بلوط و… استفاده میشود.
هدیه یلدای عروس به داماد
از قدیم‌الایام عادت بر این بوده است که در شب یلدا خانواده‌ی داماد هدایایی به خانواده‌ی عروس ارائه می‌کردند و خانواده‌ی عروس با میزبانی و پذیرایی از ایشان، درصدد جبران بر می‌آمدند. گاهی نیز عروس خانم‌ها با ذوق و سلیقه‌ی خود به میزآرایی و تزئینات ویژه در تدارکات مهمانی می‌پرداختند تا هنر و قدرشناسی خود را به خانواده‌ی داماد نشان دهند.
در برخی شهر‌ها و خانواده‌ها نیز خانواده‌ی عروس در یلدای سال بعد به منزل خانواده‌ی داماد می‌روند و این بار آن‌ها پیشکشی تقدیم می‌کنند.
البته در موارد اندکی دیده میشود که خانواده‌ی عروس نیز در اولین شب یلدا، هدیه‌ای به داماد تقدیم کنند. گرچه این عمل به اندازه‌ی هدیه دادن از سوی داماد معمول نیست، اما اگر هدیه داده شود، ممکن است شامل سکه طلا، ساعت یا لباس باشد.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم شما را با چگونگی برگزاری شب چله برای عروس در زمان‌های قدیم و اکنون، هدایای مرسوم یلدایی و تزئینات آن آشنا کنیم. در نهایت فراموش نکنید که یلدا بهانه‌ای برای کنار هم بودن و ساختن لحظاتی خاطره انگیز است و هدایای یلدایی نباید از روی چشم و هم چشمی انتخاب شده و باعث بروز اختلاف و مشکل شوند.
قصه‌ی زندگیتان خوش و عمرتان چون یلدا بلند… پیشاپیش یلدا مبارک!
