فرانسه پایتخت مد و Haute couture از گذشته تا به امروز

از تاریخچه‌ی کوتور بیشتر بدانید

Haute Couture اتفاقی است که همیشه نگاه‌های اهل هنر را به سمت خود جلب کرده است. فرانسه از دیرباز به عنوان پایتخت مد در دنیا شناخته می‌شده است. در دنیای مد همیشه فرانسه را به عنوان پیشتاز در زمینه طراحی لباس و ترندها معرفی کرده‌اند. یکی از راه‌هایی که سبب می‌شود به درک درستی از دنیای پر رمز و راز طراحی برسیم این است که تاریخ‌چه و مکان شروع آن را تا به امروز بررسی کنیم. کمد امروز می‌خواهد ذره‌بین خود را به دست بگیرد و قدم در پیشینه‌ی تاریخی این دنیا بگذارد. همراه ما باشید تا از فرانسه و haute couture برای شما بگوییم.

مسیر شکل‌‎گیری پایتخت‌های مد و تفاوت‌های موقعیتی و فرهنگی‌شان

Haute couture به چه معناست؟

Haute couture کلمه‌ای با ریشه فرانسوی به معنای خیاطی عالی یا دوخت عالی است، یعنی لباس‌هایی که به صورت سفارشی تهیه می‌شود. در واقع به معنای مد از آغاز تا پایان است؛ تمام کارهای خیاطی که از آغاز تا پایان با دست انجام می‌شود و hand made نام می‌گیرد. در اوت‌کوتور شما همه‌ی هنر یک خیاط (دوزنده)، طراح و هنرمند را بر روی لباس مشاهده می‌کنید. خیاط‌ها پارچه‌های نفیس را برمی‌گزینند و زمان زیادی را بر روی آن صرف می‌کنند. تکنیک‌های خاص خیاطی در کنار دانش یک طراح اثری زیبا و شعر مانند را خلق می‌کند و نهایت زیبایی را در یک لباس پیاده می‌کنند.

COUTURE از زبان فرانسه و از کلمه‌ی خیاط یا دوزنده برگرفته شده است. یعنی کسی که با سوزن کار می‌کند. این کلمه معنای بسیار ظریفی در بردارد؛ کسی که با سوزن کار می‌کند یعنی تمام مدت از دست‌هایش استفاده می‌کند. استفاده از دست در کار خیاطی دقت و ظرافت زیادی را می‌طلبد و روح خیاط را در نمای لباس به نمایش می‌گذارد. کلمه HaUTE هم به معنای عالی و بلند مرتبه است. پس Haute Coture نشان دهنده‌ی یک لباس خاص برای مشتری خاص و اندازه‌های شخصی او است.
در اوت کوتور تا 700 ساعت بر روی یک لباس کار می‌شود، لباسی که تنها برای مخاطب خاص طراحی شده است. شاید تعداد کمی به خاطر قیمت بالای این لباس‌ها مشتری آن‌ها باشند؛ مثلاً تنها 2000 نفر. اما به خاطر همین تعداد اندک، متخصص‌ترین طراحان و دوزنده‌ها شبانه‌روز بر روی یک لباس کار می‌کنند. تنها کافیست که بر روی یک لباس مارک Haute Coture نقش ببندد. در این صورت است که قیمت آن چندین برابر افزایش می‌یابد و مخاطبش تغییر می‌کند.

فرانسه خاستگاه مد و دنیای لباس

با این‌که فرهنگ شیک‌پوشی در تمام دنیا گسترش یافته است؛ از نیویورک تا پکن و شانگهای، اما هنوز و با گذشت سالیان نگاه‌ها به سمت پاریس پایتخت مد جهان است. بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که فرانسه، پرزرق و برق‌ترین و رقابتی‌ترین شهر برای سرمایه‌گذاری در دنیای مد است. Ralph Toledano رئیس سندیکای اوت‌کوتور است که در سال 2014 به این سمت برگزیده شد. او در همان زمان ورودش به این فدراسیون گفت: « ما می‌خواهیم کماکان فرانسه را به عنوان پایتخت در رأس دنیای مد نگه داریم.» وقتی علت را از او جویا شدند این‌گونه توضیح داد: « فرانسه از سالیان دور مهد مد و دنیای رنگارنگ آن بوده است. از صنایع دستی گرفته تا نوآوری و خلاقیت، همه و همه در این کشور شکل گرفته است. دنیای مد مدیون این زیبایی‌هاست و باید آن را حفظ کرد.»
زمانی‌که هنوز در دنیا مد وجود نداشت، در قرن نوزدهم در فرانسه لباس‌های شب در محیطی بی‌نظیر رواج یافته بود. در آن زمان مؤسسات مد در فرانسه مشغول فعالیت بودند. اگر بخواهیم ردیابی کنیم مد را تا دو قرن قبل از آن، یعنی در قرن هفدهم و زمان لویی چهاردهم هم می‌توانیم پیدا کنیم.

لویی چهاردهم در قرن هفدهم مد را برای کشورش به منبع ثروت و قدرت تبدیل کرد. او قوانینی تصویب کرد که بر اساس آن واردات منسوجات به فرانسه را ممنوع کرد. او با این روش به حفظ صنعت ابریشم لیون کمک کرد. بعد از آن بود که به سبب جلال و شکوه دربار سلطنتی ورسای، صنعت‌گران و بازرگانان را به سمت پاریس جلب کرد. از سال 1675 تاکنون هر بهار و پاییز، مدهای جدید پاریس توسط مطبوعات این کشور به انظار عمومی گذاشته می‌شود.

« از نظر تاریخی، پاریس در بسیاری از زمینه‌ها برای آفرینش جذابیت داشته و مد نیز از این قاعده مستثنی نیست.»
رالف تولدانو

اوت کوتور از پدری به نام فردریک ورث متولد شد
چارلز فردریک ورث charles frederick worth یک طراح لباس انگلیسی بود که به او لقب پدر Haute coture را داده‌اند. آقای ورث در سال 1845 به فرانسه مهاجرت کرد و در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 «خانه ورث» را افتتاح کرد. شروع کار او هم‌زمان با سلطنت ناپلئون سوم بود و طرح‌هایش مورد توجه ملکه قرار گرفت. آقای ورث توانست لباس‌های فانتزی و غیرکاربردی را به لباس‌های روزمره تغییر دهد. چارلز فردریک ورث اولین کسی بود که سالانه طرح‌هایش را با مانکن‌های زنده به نمایش می‌گذاشت. تکنیک‌های او در طراحی بسیار جالب توجه بود تا جایی که توانست چارچوب‌هایی را برای زیر دامن ابداع کند. این کار او سبب شد که وزن لباس‌های زنانه کاهش پیدا کند و مشتری‌ها از کار او رضایت داشته باشند. از کارهای دیگر ورث می‌توان به کوتاه‌تر کردن دامن‌ها اشاره کرد.

«Haute Couture مهم‌ترین ویژگی میراث فرهنگی فرانسه است»

رالف تولدانو

معیارهای اوت کوتور چیست؟

قوانین Haute couture در سال 1945 تعیین و در سال 1992 تجدیدنظر شد. 14 طراح برجسته عضو فدراسیون اوت‌کوتور هستند. هر برندی بخواهد در این نمایش سالیانه شرکت کند باید در رأی‌گیری فدراسیون نظر این 14 طراح را جلب نماید. اما قبل از این‌که یک برند مورد قضاوت قرار بگیرد در مرحله‌ی اول باید شامل یک سری از قوانین اتاق صنفی باشد. قوانین اتاق صنفی Haute couture از این قرار است:
• مشتریان خصوصی در سطح عالی داشته باشد و برای آن‌ها به صورت شخصی لباس طراحی و پرو نماید.
• کارگاه یا آتلیه یا خانه‌ی مدی در پاریس داشته باشد. در این کارگاه حداقل 15 کارمند تمام‌وقت مشغول به کار باشند.
• تنها در یکی از کارگاه‌هایش دست‌کم 20 کارمند متخصص مشغول به کار باشند.
• در هر فصل مد؛ دوبار در سال در ماه‌های ژانویه و ژوئیه، یک کلکسیون از حداقل 50 طرح، مناسب برای لباس شب و هم‌چنین لباس روز به نمایش عموم بگذارند.

اگر برندی موفق شود برچسب Haute couture را دریافت کند قیمت لباس‌هایی که عرضه می‌کند چندین برابر افزایش خواهد داشت. برخی از کارشناسان معتقدند که اوت کوتور تنها جنبه‌ی تبلیغاتی دارد اما صاحبان برندها چنین ادعایی را رد می‌کنند. امروزه مد به پشتوانه‌ی سال‌ها تجربه‌ای که کارگاه‌ها با کارهای بی‌نظیر خود خلق کرده‌اند؛ همان کارهایی که هنردست مادربزرگ‌ها و استعدادهای گذشته بود، در کنار تکنولوژی و برش‌های لیزری و چاپ سه بعدی، به یک صنعت بی‌بدیل تبدیل شده است.
شکوفایی مد روزبه‌روز در فرانسه رونق می‌گیرد. با افتتاح مدارسی چون؛ L’Ecole de la Chambre Syndicale de la Couture Parisienne در سال 1927 و هم‌چنین Français de la Mode در سال 1986 و در آخر ترکیب این دو مدرسه با یکدیگر، استعدادهای زیادی به سمت این کشور کشیده شده‌اند. این مدارس هم‌اکنون با اعطای مدارک کارشناسی و کارشناسی ارشد هنر، به یکی از آرزوهای اهل هنر و طراحی در سراسر دنیا تبدیل شده‌اند.

در هفته‌ی مد پاریس چه می‌گذرد

در هفته‌ مد پاریس برندها با آخرین طراحی‌های خود که به صورت خارق‌العاده آن‌ها را ارائه کرده‌اند شرکت می‌کنند. از طرف دیگر مشتری‌ها با دسته چک‌های آماده‌ی خرج کردن بر روی صندلی‌های از پیش تعیین شده جلوس می‌کنند. آن‌ها آماده‌اند تا طرح‌هایی را که برای فروش ارائه شده و قیمت آن‌ها تا 20000 دلار هم می‌رسد، را خریداری کنند. اما همیشه ورق به نفع طراحان برنمی‌گردد. بسیار پیش می‌آید که طراحی‌های یک خانه مد به مذاق مشتریان خوش نمی‌آید و آن خانه مد همه‌ یا بخش زیادی از سرمایه خود را از دست می‌دهد.

مشتری‌های Haute couture چه کسانی هستند

یکی از مشتری‌های طراز اول Haute couture نماینده‌ای از کشور انگلیس خانم دافنه گینس است. در وهله‌ی اول او مشتری برند ژیوانشی و هم‌چنین طرح‌های الکساندر مک کویین است. شهرت او به غیر از خرید از برندها، از هماهنگ کردن قطعات مختلف لباس برای ساختن یک استایل متفاوت نشأت می‌گیرد.
از دیگر خریداران این نمایش سالانه خانم النا پرمینوا همسر الکساندر لبدف میلیاردر است. ملکه رانیا همسر ملک عبدالله دوم شیخ خلیفه آل ثانی دیگر خریدار لباس‌های ارائه شده در Haute couture است. به هرحال دیدن نمایش طراحان لباس برای خیلی‌ها مانند یک رویا می‌ماند و کسانی که در آن شرکت می‌کنند می‌توانند اوج خلاقیت و هنر یک طراح را از نزدیک ببینند.

تولدانو معتقد است؛ مد مانند آینه‌ای است که می‌توان در آن از هنر و خلاقیت هر عصر اطلاع پیدا کرد. برای همین است که بسیاری حاضرند مبلغ گزافی بپردازند تااتفاقی که به‌عنوان رویداد هر سال ثبت می‌شود، از نزدیک ببینند.